رشد شهرنشینی تهدیدی برای بزرگ ترین آسبادهای جهان
بازار پرواز: خراسان رضوی در گوشه ای از خراسان رضوی، در منطقه ای به نام نشتیفان از توابع خواف، قدیمی ترین آسیاب های بادی جهان خودنمایی می کنند. این آسبادها که روزگاری نماد شکوه و خلاقیت معماری ایرانی بودند، امروز در سایه توسعه شهری و ساخت وسازهای بی ضابطه، گرفتار مخاطره شده اند.
پژوهشگر و متخصص آثار تاریخی در گفت و گو با ایسنا رشد شهرنشینی را تهدیدی برجان آسبادهای نشتیفان خواف بعنوان بزرگ ترین اسبادهای جهان دانست و اظهار داشت: پیشروی شهرنشینی، خطری جدی برای بقا و اصالت آنها به وجود آورده است.
علیرضا یاوری، با اعلان اینکه آسبادهای نشتیفان تنها یک سازه معمولی نیستند، بلکه گواهی زنده از توانایی مهندسی و هنر استفاده از منابع طبیعی در ایران کهن به شمار می روند، اضافه کرد: این بناها که از دوران صفویه به یادگار مانده اند، با خشت و گل و چوب برگزار شده و نشان می دهند که نیاکان ما چطور از باد، این نیروی نامرئی، برای آرد کردن غلات و تامین مایحتاج زندگی استفاده می کردند.
وی در ادامه به طراحی کم نظیر این آسبادها اشاره و اظهار نمود: معماری این بناها بگونه ای است که انرژی مورد نیاز خودرا بطور کامل از بادهای موسمی و پرقدرت منطقه تامین می کنند. در حقیقت، آنها نمونه ای درخشان از سازگاری با محیط و راندمان پایدار هستند که در تاریخ معماری ایران کم همتا است.
این پژوهشگر میراث فرهنگی به ساختار دوطبقه آسبادها نیز اشاره نمود و اضافه کرد: در طبقه همکف فضای اصلی آسیاب قرار دارد و در طبقه بالا، چرخ ها و پره ها مستقر شده اند. علاوه بر این، محفظه هایی برای انبار کردن غلات نیز درنظر گرفته شده که نشان از برنامه ریزی دقیق و کاربردی این سازه ها دارد.
یاوری درباره ی ابعاد و خصوصیت های فنی آسبادها توضیح داد: هر آسباد به طور معمول شامل هشت اتاقک است که هرکدام دارای شش تیغه متحرک هستند. با وزش باد، این تیغه ها به چرخش درمی آیند و سنگ های آسیاب را به حرکت وا می دارند. طول کلی هر سازه نزدیک به ۲۰ متر است و همین خصوصیت موجب می شود تا بتوانند به صورت مؤثری از نیروی باد استفاده نمایند.
وی اشاره کرد: یکی از شگفتی های طراحی این آسبادها، ابزاری به نام «تخت وحشت» است. این وسیله در حقیقت نقش یک سیستم ترمز پیشرفته را ایفا می کند و در مواقع ضروری، حرکت سنگ های آسیاب را متوقف می سازد. چنین ابتکاری نشان داده است که سازندگان این بناها به ایمنی و کنترل مراحل ساخت توجه ویژه ای داشته اند.
این پژوهشگر آثار تاریخی با اشاره به این که با اشاره به این که این سطح از مهندسی، گواهی از دانش عمیق ایرانی ها گذشته در تطبیق با شرایط جغرافیایی و اقلیمی است، بیان نمود: آسبادهای نشتیفان نه فقط در سطح ملی، بلکه در مقیاس جهانی نیز بعنوان شاهکاری تاریخی و فرهنگی شناخته می شوند.
وی اضافه کرد: باتوجه به شرایط خاص آب وهوایی منطقه، ایرانی ها در گذشته انواع مختلفی از آسبادها را طراحی و اجرا کرده اند که علاوه بر کارکرد اقتصادی، از نظر استفاده از انرژی پاک نیز حائز اهمیت هستند.
یاوری اظهار داشت: برمبنای آن چه اعلام شده در شهرستان خواف حدود ۲۰۸ آسباد شناسایی شده که از این مقدار، ۳۴ مورد در نشتیفان، ۳۰ مورد در خود خواف و ۲۸ مورد در برآباد قرار دارند. برای صیانت از این گنجینه تاریخی، در سال ۱۳۸۱ تمامی این آسبادها در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.
این پژوهشگر آثار تاریخی با اعلان اینکه معرفی جهانی این آثار و به رسمیت شناخته شدن ارزش آنها در زمینه بین المللی، از اولویت های مهم حوزه میراث فرهنگی باید باشد، اظهار نمود: در سالهای اخیر، آسبادهای نشتیفان با استقبال چشم گیر توریستهای داخلی و خارجی روبه رو شده اند.
وی اضافه کرد: بر پایه گزارش های موجود، سالانه بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر از این مجموعه بازدید می کنند. این روند، فرصتی استثنایی برای رونق اقتصادی منطقه و توسعه صنعت گردشگری فراهم آورده است.
آسبادها کانونی برای معرفی فرهنگ و تاریخ ایران
یاوری اظهار نمود: این آسبادها می توانند بعنوان کانونی برای جذب توریست و معرفی فرهنگ و تاریخ ایران عمل کنند. از این راه هم اقتصاد محلی تقویت می شود و هم زمینه برای حفظ و انتقال میراث فرهنگی به نسل های آینده فراهم می آید.
وی تاکید کرد: گسترش گردشگری در نشتیفان علاوه بر ایجاد درآمد، بستری برای تبادل فرهنگی و آشنایی عمیق تر با تاریخ ایران به وجود آورده است. بازدیدکنندگان با حاضرشدن در این مجموعه، با شیوه های سنتی آسیاب کردن غلات آشنا می شوند و درکی ملموس از زندگی و فرهنگ مردمان گذشته پیدا می کنند.
یاوری اظهار داشت: این تجربه نه فقط جهت مهمانان جذاب است، بلکه به جامعه محلی فرصت می دهد که با نمایش فرهنگ بومی، به توسعه اقتصادی و هویتی منطقه کمک نماید.
این پژوهشگر آثار تاریخی با اشاره به این که باوجود تمامی پتانسیل ها، توسعه شهری، حریم این میراث تاریخی را به مخاطره انداخته است، اضافه کرد: برمبنای آمارهای رسمی، درصد قابل توجهی از آسبادهای منطقه به علت غفلت و عوامل انسانی و محیطی در معرض صدمه قرار دارند.
یاوری در این مورد هشدار داد: صیانت از این بناها مسئولیتی خطیر و فراتر از یک وظیفه اداری است. ما بعنوان نسل حاضر، موظفیم این امانت تاریخی را سالم به آیندگان بسپاریم.
وی با اشاره به این که آسبادهای نشتیفان امروزه نه فقط بعنوان یک اثر تاریخی، بلکه نمادی از پایداری و همزیستی با طبیعت می توانند الهام بخش جامعه امروز باشند، اشاره کرد: آنها به ما می آموزند که چطور می توان با استفاده از شرایط محیطی، زندگی بهتری ساخت و از منابع طبیعی به صورت خردمندانه ای بهره برد.
یاوری اضافه کرد: تاکید بر صیانت از آسبادها و معرفی آنها بعنوان مقاصد گردشگری، می تواند به توسعه پایدار منطقه بینجامد. باتوجه به جذابیت این مجموعه، ایجاد زیرساخت هایی مانند اقامتگاه های بومی، مراکز پذیرایی و دفاتر راهنمائی می تواند به رونق اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی کمک شایانی کند.
وی خاطرنشان کرد: توسعه گردشگری در این منطقه می تواند درآمدهای منطقه را ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش دهد. همچنین، در صورت معرفی شایسته این آثار در سطح جهانی، پیشبینی می شود تعداد بازدیدکنندگان تا دو برابر رشد کند.
حفاظت از این میراث، سرمایه گذاری برای آینده ای روشن و پایدار
این پژوهشگر آثار تاریخی بیان نمود: برای تحقق این اهداف، برنامه ریزی فرهنگی و آموزشی از ضروریات است. برگزاری کارگاه های آموزشی برای گردشگران و مردم بومی درباره ی تاریخ و معماری آسبادها، می تواند به افزایش آگاهی عمومی و حس مسئولیت پذیری کمک کند؛ ضمن این که به موازات آن، راه اندازی نمایشگاه های دائمی و موقت نیز در جذب مخاطب و تقویت پیوندهای فرهنگی مؤثر خواهد بود.
وی اظهار داشت: علاوه بر این، ایجاد همکاریهای بین المللی با نهادهای متولی میراث فرهنگی در دیگر کشورها می تواند به انتقال تجربیات و دانش فنی منجر شود. تشکیل شبکه ای از کارشناسان و محققان حوزه میراث فرهنگی، زمینه ساز تبادل اطلاعات و جذب سرمایه گذاری های خارجی برای پروژه های حفاظتی و توسعه گردشگری خواهد بود.
یاوری با تکیه بر این که آسبادهای نشتیفان تنها یک اثر تاریخی نیستند، بلکه نمادی از آینده ای پایدار و سازگار با محیط زیست نیز به شمار می روند، اظهار نمود: این سازه ها به ما یادآوری می کنند که با تأکید بر دانش بومی و احترام به طبیعت، میتوان در مقابل چالش های اقلیمی ایستادگی کرد و منابع طبیعی را برای نسل های آینده حفظ نمود؛ بنابراین، صیانت از این میراث، تنها یک اقدام فرهنگی نیست، بلکه سرمایه گذاری برای آینده ای روشن و پایدار می باشد.
وی اضافه کرد: با درنظر گرفتن روند رو به رشد گردشگری و اهمیت حفظ میراث فرهنگی، آسبادهای نشتیفان می توانند به الگویی موفق در زمینه گردشگری پایدار و صیانت از محیط زیست تبدیل شوند.
این پژوهشگر آثار تاریخی اشاره کرد: این سازه ها تبلور همزیستی انسان و طبیعت و راندمان از منابع تجدیدپذیر هستند و با برنامه ریزی دقیق و همکاریهای بین المللی میتوان آینده بهتری برای آنها و جامعه محلی رقم زد.
یاوری عنوان کرد: برمبنای آنچه اعلام شده در شهرستان خواف حدود ۲۰۸ آسباد شناسایی شده که از این مقدار، ۳۴ مورد در نشتیفان، ۳۰ مورد در خود خواف و ۲۸ مورد در برآباد قرار دارند. آسبادها کانونی برای معرفی فرهنگ و تاریخ ایران یاوری اظهار داشت: این آسبادها می توانند به عنوان کانونی برای جذب گردشگر و معرفی فرهنگ و تاریخ ایران عمل کنند. همچنین، در صورت معرفی شایسته این آثار در سطح جهانی، پیشبینی می شود تعداد بازدیدکنندگان تا دو برابر رشد کند.
منبع: بازار پرواز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب