کرسی شاهکار کاربردی تمدنی فراموش شده در دنیای مدرن امروز
بازار پرواز: خراسان رضوی در دنیای مدرن امروز، جایی که تکنولوژی و سیستم های گرمایشی پیشرفته به زندگی روزمره ما وارد شده اند، تعدادی از میراث های فرهنگی و سنتی به فراموشی سپرده می شوند. یکی از این میراث ها، کرسی است؛ وسیله ای که نه فقط بعنوان یک منبع گرما در ایام سرد زمستان عمل می کرد، بلکه بعنوان یک نهاد اجتماعی، فرهنگی و حتی درمانی در زندگی خانوادگی ایرانی ها نقش بسزایی داشت.
علاوه بر این، کرسی نقش برجسته ی در انتقال فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی از نسلی به نسل دیگر دارد. زیر کرسی، بزرگ ترها می توانند به روایت قصه ها، ضرب المثل ها و حکمت های زندگی بپردازند و به این ترتیب، دانش و فرهنگ خویش را به جوان ترها منتقل کنند. این پروسه انتقال، نه فقط به حفظ هویت فرهنگی کمک می نماید، بلکه احساس تعلق و پیوستگی به جامعه را هم تقویت می نماید.
در عین حال، در دنیای پرسرعت امروز و با ظهور تکنولوژی های نوین، کرسی بتدریج از زندگی روزمره ما فاصله گرفته و به عنوان یک عنصر نوستالژیک در یادها باقیمانده است. این در شرایطی است که ارزش های نهفته در استفاده از کرسی، همچنان می توانند به ما کمک کنند تا بر چالش های زندگی مدرن غلبه نماییم و ارتباطات انسانی خویش را تقویت نماییم.
یک پژوهشگر فرهنگ عامه، با تحلیل چندوجهی کرسی، به جذابیت و اهمیت این شاهکار کاربردی تمدنی پرداخت و اظهار داشت: کرسی فراتر از یک وسیله گرمایشی، نمادی از انسجام عاطفی و انتقال فرهنگ میان نسل هاست.
محمد دهقان، در گفتگو با ایسنا کرسی را نه صرفا یک وسیله گرمایشی برای روزهای سرد، بلکه یک شاهکار کاربردی تمدنی می داند که بیشتر از هر چیز، یک نهاد اجتماعی، فرهنگی و حتی درمانی هوشمندانه بوده است.
وی اظهار داشت: این میراث سنتی، تمامی جنبه های حیات خانوادگی ایرانی از سلامت جسمانی و صرفه جویی انرژی گرفته تا انسجام عاطفی و انتقال میراث فرهنگی را به گونه ای یکپارچه مدیریت می کرده است؛ مدیریتی که با تأکید بر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها به کمال می رسید.
این پژوهشگر فرهنگ عامه، با مقایسه کرسی با سیستم های گرمایشی مدرن، به تفاوت بنیادین در نحوه انتقال انرژی اظهار داشت: سیستم های مرکزی صرفا هوا را گرم می کنند؛ این گرما سطحی است و اغلب منجر به خشکی محیط و صدمه به مجاری تنفسی می شود؛ اما کرسی، یک معماری هوشمندانه برای گرمایش بدن از درون بود.
وی کرسی را مصداق یک اقتصاد انرژی پایدار در مقیاس خانگی دانست و اضافه کرد: با کرسی، دیگر نیازی نبود که کل حجم هوای خانه را تا سقف گرم کنیم؛ تنها یک فضای کوچک با مصرف فوق العاده پایین انرژی گرم می ماند. این رویکرد، نمونه ای برجسته از مدیریت بهینه منابع است که امروزه باید از آن الگوبرداری نماییم.
دهقان اظهار داشت: بزرگ ترین موفقیت کرسی، کارکرد اجتماعی و فرهنگی آن بود که این امر بدون مشارکت فعال پدربزرگ ها و مادربزرگ ها میسر نبود. کرسی محلی بود که انسجام کم نظیر خانواده ایرانی شکل می گرفت.
وی ادامه داد: کرسی محلی برای تلاقی فیزیکی همه نسل ها بود؛ اما این اجتماع، صرفا یک گردهمایی ساده نبود؛ پدربزرگ ها و مادربزرگ ها محور اصلی این جمع بودند. جایگاه فیزیکی آنها زیر کرسی، بازتابی از اقتدار و احترام معنوی شان در خانواده بود. این حضور مستمر و فیزیکی، امنیت روانی خانواده را تأمین می کرد. زیر آن سقف، نوه در پناه گرمای جسمانی کرسی و حمایت عاطفی بزرگ ترها، احساس امنیت کامل داشت.
این پژوهشگر فرهنگ عامه، افزود: کرسی به مثابه یک بایگانی زنده عمل می کرد. ساعت ها نشستن در کنار هم فرصت بی نظیری برای تقویت ارتباط کلامی فراهم می کرد. پدربزرگ ها و مادربزرگ ها در این محیط، قصه ها، حکمت ها و تاریخ شفاهی خانواده را منتقل می کردند. این نقل قول ها، درسهای اخلاقی، ضرب المثل ها و متون ادبی را بصورت غیرمستقیم به نسل های بعدی تزریق می کرد. این امر سبب می شد که کرسی به مجالی برای پرورش ذوق ادبی در خانه تبدیل گردد.
وی اشاره کرد: کرسی محلی برای یادگیری مهارت های اجتماعی حیاتی بود؛ بزرگ ترها، اغلب حکمیت اختلافات خانوادگی را بر عهده داشتند. بحث ها و سوءتفاهم ها در فضای صمیمی کرسی مطرح و با تجربه و حکمت آنها حل و فصل می شد. این فرآیند، به خردسالان می آموخت که مدارا، احترام و عدالت چه جایگاهی در حل تعارضات دارد. به صورتی کرسی، مدرسه اخلاق و نظم اجتماعی خانواده بود.
دهقان به تجلی کارکرد اجتماعی کرسی در آئین های زمستانی اشاره نمود و اظهار داشت: کرسی، بستر اصلی شب نشینی های طولانی زمستان، خصوصاً در شب یلدا بود. در این شب، بزرگ ترین فرد خانواده، به طور معمول پدربزرگ، متولی اجرای آئین ها بود؛ از تقسیم خوراکی ها گرفته تا مهم تر از آن که مراسم فال حافظ بود.
وی اظهار داشت: قرائت حافظ توسط پدربزرگ، صرفا یک عمل ادبی نبود؛ بلکه یک عمل آیینی بود که با حضور او، کلام وزن و معنایی عمیق پیدا می کرد. این مراسم تضمین می کرد که سنت ها با همان عمق و اصالتی که نسل های گذشته تجربه کرده بودند، به نسل بعدی منتقل شوند.
کرسی، نبوغ طب سنتی در مواجهه با روماتیسم و کم خونی
در بررسی ابعاد درمانی سازه های سنتی ایرانی، متخصصان طب سنتی بر کارکرد فراتر از گرمایشی کرسی تاکید دارند به صورتی که فرشته محبی، متخصص طب ایرانی، در رابطه با اثرات این سازه بر سلامت عمومی، آنرا یک معماری ترمودینامیک بدن خواند که با اصول اساسی حفظ سلامت در فصول سرد هم خوانی کامل دارد و نقشی کلیدی در جلوگیری از بیماریهای شایع داشته است.
محبی ضمن اشاره به ماهیت بیماریهای مفصلی در دیدگاه طب سنتی که اغلب به تجمع اخلاط غلیظ و سرد نسبت داده می شود، گرمای کرسی را عاملی برای حل این مشکل دانست و اضافه کرد: گرمایش ساطع شده از کرسی، گرمایی نیست که فقط سطح بدن را لمس کند؛ این گرما، بواسطه ماهیت تشعشعی و تدریجی خود، به اعماق اسکلت و بافت های مفصلی نفوذ می کند.
وی اظهار داشت: این نفوذ عمقی، سبب می شود تا رسوبات مضر و اخلاط لزج که در مفاصل انباشته شده اند، فرصت یابند تا تدریجاً نرم شده و از حالت چسبندگی خارج گردند.
متخصص طب ایرانی، ضمن اشاره به این که این مکانیسم مداوم، نقش پیشگیرانه بسیار مؤثری در مقابل دردهای مزمن و عارضه هایی نظیر روماتیسم ایفا می کند، اظهار داشت: این روند ملایم، خون رسانی موضعی در نواحی صدمه دیده را بهبود بخشیده و از سختی و خشکی مفصلی جلوگیری می نماید.
وی اشاره کرد: یکی از تأثیرات کرسی، ارتباط مستقیم آن با مراکز حیاتی خون سازی در بدن است. مغز استخوان، به عنوان مرکز اصلی تولید گلبول های خونی، برای عملکرد بهینه به گرمای کافی و خون رسانی مناسب وابسته است.
محبی اظهار داشت: با گرم شدن مداوم و ملایم اسکلت، عملکرد حیاتی مغز استخوان که مرکز اصلی خون سازی است، به صورت مؤثری تقویت می شود. این تحریک حرارتی سبب افزایش کارآیی این بخش حیاتی شده و به بهبود وضعیت گردش خون و رفع کم خونی های ناشی از سردی مزاج کمک شایانی می کرد. در حقیقت، استفاده از کرسی بصورت یک برنامه روزانه، یک اقدام تقویت کننده درونی برای سیستم هماتوپوئز بدن بوده است.
این متخصص طب ایرانی، افزود: بزرگ ترین نبوغ معماری کرسی، در توازن دمایی هوشمندانه ای نهفته است که کیفیت تنفس را تضمین می کرد. این تضاد دمایی عامل اصلی نشاط و سرزندگی در هنگام استفاده از کرسی است.
وی تصریح کرد: راز آرامش زیر کرسی در اینست که هم زمان با گرم شدن عمیق نیم تنه پایینی، هوای تنفسی همان هوای آزاد و خنک تر محیط اطراف بود. این تفاوت دما، تاثیر مستقیم و مثبتی بر سلامت ریه ها دارد؛ در مقابل، محیط هایی که کل فضا را بشدت گرم می کنند، هوای تنفسی را داغ و خشک می سازند که به مخاط تنفسی صدمه می زند؛ اما کرسی با حفظ هوای خنک برای ریه ها، مقاومت بدن در مقابل بیماریهای تنفسی و سرماخوردگی ها را افزایش می داد. کیفیت تنفس، مستقیماً بر کیفیت خواب و تعادل روانی افراد اثرگذار بود.
کرسی نه یک نوستالژی، بلکه یک الگوی زیست بوم موفق ایرانی بود که سلامت جسمی(با صرفه جویی انرژی)، سلامت روانی(با ایجاد آرامش) و سلامت اجتماعی(با حفظ پیوندهای عاطفی و انتقال فرهنگ توسط بزرگ ترها) را در هم می تنید. این ساختار، نمونه ای کامل از یک طراحی سیستمی است که امروزه جای خالی آن در زندگی شهری مدرن، بیشتر از هر زمان دیگری احساس می شود.
بطور خلاصه، این فرایند، به خردسالان می آموخت که مدارا، احترام و عدالت چه جایگاهی در حل تعارضات دارد. این تفاوت دما، تاثیر مستقیم و مثبتی بر سلامت ریه ها دارد؛ در مقابل، محیط هایی که کل فضا را به شدت گرم می کنند، هوای تنفسی را داغ و خشک می سازند که به مخاط تنفسی لطمه می زند؛ اما کرسی با حفظ هوای خنک برای ریه ها، مقاومت بدن در مقابل بیماریهای تنفسی و سرماخوردگی ها را افزایش می داد. کیفیت تنفس، مستقیماً بر کیفیت خواب و تعادل روانی افراد اثرگذار بود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب